Coğrafi İşaretler Kullanım Kılavuzu hazırlandı.

GİRİŞ

Globalleşen dünyada, kuruyemiş sektörünün önemli bir ürünü olan fındığın hak ettiği değere ulaşması katma değeri yüksek mamullere dönüşmesiyle mümkün olacaktır. Fındığın tarihi incelendiğinde Anadolu’dan bütün dünyaya yayıldığı bilinmektedir. Yaklaşık 5000 yıldır varlığı bilinen fındığın anavatanı Anadolu’ dur. M.Ö.400’ de Pontus(Karadeniz) kıyılarından geldiği için Pontus cevizi adını almıştır. Karadeniz Bölgesi’nde fındık Giresun ilinden diğer bölgelere yayıldığı ve ticari emtia haline dönüştüğü tarih kayıtlarında bilinmektedir.

Ülkemiz açışından stratejik öneme sahip olan fındığın gerek ihracat, gerekse iç piyasadaki ticari hacminin ortalama yaklaşık 2,5-3 milyar dolara ulaştığı görülmesine rağmen, bugünkü önemine bakıldığında potansiyelinin daha da yüksek olacağı bilinmektedir. Karadeniz Bölgesi’ nde yetişen kabuklu fındıklar kalitesi itibarıyla Giresun ve Levant olmak üzere 2 grupta tanımlamak mümkündür.

Fındık üretimi yapılan bölgemizde ekonomik anlamda yetiştiriciliği yapılan mevcut fındık çeşitleri içerisinde tadı, aroması, kalite özellikleri ve şöhreti ile Dünyanın en kaliteli fındığı olarak adlandırılan Giresun Tombul Fındığıdır. Bundan dolayıdır ki Giresun bölgesinde yetişen fındıkların ulusal ve uluslararası piyasada ayrı bir değeri olduğundan hem tüketici tarafından hem de sanayici tarafından ayrı bir rağbet görmektedir.

Yukarıda zikredildiği gibi kendisine has özellikleri olan Giresun kalite fındığın hak ettiği değere kavuşması ve Dünyanın en kaliteli fındığı olarak adlandırılması nedeniyle kısa adı Fiskobirlik olan S.S. Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği tarafından 18.02.2001 tarihinde Türk Marka ve Patent Kurumu’na müracaat edilmiş ve Kurum tarafından “Giresun Tombul Fındığı”na Coğrafi İşaret Belgesi verilmiştir. Son yıllarda belirgin niteliği, ünü, tadı, aroması, tarihi geçmişi ve yöreyle özdeşleşmiş ürünlerin koruma altına alınması ve tescillenmesi çalışmalarına hız verilmiştir. Ülkemiz coğrafyasının belirli bölgesinde yetişen ve diğerlerine göre bariz farklılığı olan ürünlerin tescillenerek koruma altına alınması, denetlenmesi ve marka değerinin artırılması, hem o yöredeki üreticilere, hemde Ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır. Ayrıca, menşei ve mahreci tescillenmiş ürünlerin, tarladan sofraya güvenli gıda zinciriyle takip edilmesi de tüketici açısından güven ve tercihi pekiştirecektir.

Bu itibarla, gerek coğrafi özellikleri, iklim yapısı ve yetişmesinde bölgeye özgü doğal ve beşeri unsurlarının birleşmesiyle üretimi gerçekleşen Giresun kalite fındığın içerisinde yer alan ve halk dilinde “Giresun Karası” olarak adlandırılan Giresun Kalın Kara fındığı ile yine bu coğrafyada yetişen halk dilinde “Giresun Sivrisi” olarak adlandırılan Giresun Sivri fındığının tıpkı tombul fındıkta olduğu gibi diğer çeşitlere göre bariz farklılıklarının olması, bu ürünlerinde coğrafi işarete konu edilmesi fikrini doğurmuştur. Giresun kalite fındıkların içerisinde yer alacak olan bu ürünlerimizin tescil edilmesiyle birlikte toplumsal hayat içerisindeki varlığı, tercihi, önemi, ülkeye sağladığı sosyoekonomik katkısı ve markalaşmadaki değeri yanında, Dünyadaki bilinirliğinin artırılması hedeflenmiş olup Tescille birlikte ürünün tanınırlığı, kalitesi ve tüketici tercihi artacağından; hem bölge çiftçisi, hem de ülkemiz ekonomisi kazanacaktır.

Giresun bölgesinde yetişen sivri ve kalınkara fındıklara, Coğrafi İşaret Belgesi alınabilmesi amacıyla Fiskobirlik ve paydaş kuruluşlar tarafından bitki, ürün, iklim ve toprak yapısı ve tarihsel geçmiş hakkında yaklaşık 2 yıldır çalışma yapılmıştır. Yapılan bu çalışmalar doğrultusunda hem fındığın tarihi, hem de fındık bitkisi üzerine bilimsel veriler ve kaynaklar ortaya konularak başvuru dosyası hazırlanarak 22.10.2018 tarihinde Türk Marka ve Patent Kurumuna teslim edilmiştir.

Bu çalışmalarımıza ilaveten, Giresun kalite fındıklardan imal edilen ve yöreyle özdeşleşmiş olan Giresun fındık ezmesi ve Giresun fındıklı krokanın da coğrafi işarete kavuşmasını arzu etmekteyiz. Mahreç işaretine kavuşacak olan bu mamullerinde, tescille birlikte bölge sınırları dışında da doğru ve usulüne uygun şekilde imal edilmesi hedeflenmiş olup, tescil başvurularıyla birlikte coğrafi işarete konu olan Giresun Sivrisi, Giresun Kalın kara (Giresun Karası), Giresun fındık ezmesi ve Giresun fındıklı krokan ürünlerini üreten, imal eden, pazarlayan, satışını yapan, tüketen gerçek ve tüzel kişilerin sınai mülkiyet kanunu çerçevesinde denetim ve kontrollerinin yapılarak kayıt dışı ve tağşişin önlenmesi esas hedeflerimiz arasındadır.

TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARETE SAHİP ÜRÜNLERİN ALIM/SATIMI HAKKINDA BİLGİLENDİRME

Dünyanın en kaliteli fındığı olarak adlandırılan (Giresun tombul, sivri ve kara fındıkları) Giresun kalite fındığın hak ettiği değere kavuşması için, bahçeden tüketiciye kadar geçen evrelerin izlenebilirliği ve kalite takibinin sağlanması amacıyla, üretici, toplayıcı (manav+tüccar), imalatçı (fabrika+üretim tesisi), toptan/perakende, dağıtım/satış yerlerinde bir dizi önlem ve kuralların oluşturulması gerekmektedir. Gerek Ülkemizde, gerekse AB ülkelerinde Cİ (Coğrafi İşaret Tescili) ürünlerin izlenebilirliği, denetimi ve sürdürülebilir olması, hem ürüne güveni, hem de tağşiş ve sahteciliği önleyeceğinden, üretici ve sektörün bu sistemde ahenkli çalışması oldukça önemlidir.

Bu bağlamda, Cİ tescilli ürünlerin ürün denetimi ve izlenebilirliğinin oluşturulması amacıyla, belirli kural ve talimatların önceden belirlenerek ilgili/yetkililere haberlması ve sistem içerisinde bulunun paydaşların bu hususlara eksiksiz riayet etmesiyle mümkün olacaktır.

Bunun içindir ki, Cİ tescilli ürünleri yetiştiren üretici/çiftçiler, alım/satım/imalat yapan gerçek/ tüzel kişilerin bu ürünleri üretmek ve satışa sunmak isteyenlerin öncelikle yetkili firma statüsüne kavuşturularak Cİ Denetim Merciince oluşturulan (talimat, sözleşme, taahhütname vs.) bilgi ve belgeleri onaylamaları ve QR kodlu hologramları ürünlerinde kullanmaları gerekecektir.

Tescil sahibi olan S.S. FINDIK TARIM SATIŞ KOOPERATİFLERİ BİRLİĞİ, tescili yapılmış ve yapılacak olan ürünlerin satın alınması, depolanması, işlenmesi, pazarlanması, tescilli menşe/mahreç işaretinin kullanımı, ürünün üzerinde belirtilmesi, etiketleme biçimi ile tescil belgesi ekinde açıklanan tanım ve uygunluğunu 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde denetlemek ve izlemek amacıyla Cİ (Coğrafi İşaret Tescili) Komitesi kuracaktır. Bu komite aynı zamanda, DENETİM MERCİ’ni ifade etmektedir..
Denetim mercii, Sınırlı Sorumlu Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Fiskobirlik)’nden 3 (1 kişi komisyon başkanı olarak) kişi, Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden 1 kişi, Giresun Ticaret Borsasından 1 kişi ve Giresun Üniversitesinden 1 kişi olmak üzere 6 kişiden oluşur.
Denetim mercii, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ve ilgili diğer mevzuatta belirtilen denetim görevlerine yerine getirmek amacıyla, Teknik Alt Denetim Birimi oluşturabilir.
Cİ tescilli ürünlerin ürün denetimi ve izlenebilirliğinin oluşturulması amacıyla, sisteme dâhil olmak isteyen üretici, toplayıcı (manav+tüccar), imalatçı (fabrika+üretim tesisi), toptan/perakendeci gerçek/tüzel işletmeye (kılavuzda örneği belirtilen) YETKİ BELGESİ düzenlenecektir.
Yetki belgesine haiz gerçek/tüzel işletme, bu kılavuzda belirtilen usul ve esaslara uyacağını belirten sözleşme ve taahhütnameleri imzalamaları gerekmektedir.
Yetki belgesine haiz gerçek/tüzel işletme, Denetim merciince istenilen bilgi ve belgelerini tamamlamaları halinde, QR kodlu (kılavuzda örneği belirtilen) hologramları imal ettikleri ürün ve mamullerinde kullanabilecektir.
QR kodlu hologramlar, tüketiciler tarafından mobil cihazlardan veya www.giresunkalitefindik.com sitesinden de kontrol edilebilecektir. Tüketici tarafından, QR karekodun sorgulanması/doğrulanması sonucunda, (üretici firma, ürün/mamulün adı, kullanılan Cİ ürün adı, üretim/son kullanma tarihi, parti no, çiftçi/arazi bilgileri veya tedarikçi yetkili firma bilgisi vs.) ürüne ait özet bilgiler görülebilecektir. Böylece, ürün sahteciliği ve tağşişinde önüne geçilmesi hedeflenmiştir.
Denetim mercii, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde ürün izlenebilirliği ve denetimi sağlamak amacıyla, web sitesi, Cİ programı, mail vb. alt yapısını oluşturduktan sonra, “Yetkili Firma” statüsüne kavuşanlara bu hizmete/programlara erişmelerini sağlayacaktır.
Web sitesinde, Cİ ürünler hakkında bilgi, dokuman, haber, güncel haberler, faydalı linkler vb içerikler yer alacaktır. Web sitesi, İngilizce, Almanca, Fransızca, vb. dillerde de hizmet verecektir.
Web sitesinde, “Yetkili Firma” statüsüne kavuşan gerçek/tüzel işletmeye ait firmalarını tanıtıcı bilgilere yer verilecek ve bu bilgilerin İngilizce, Almanca, Fransızca, Rusça, Çince vb. dillerde de olması sağlanacaktır.
Denetim mercii, üreticileri ve “Yetkili Firma” statüsüne kavuşanlara 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde, Cİ ürünleri kapsayan konularda teknik bilgi ve danışmanlık desteği verecektir.