Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işaretlere Coğrafi İşaret diyoruz. Coğrafi işaretler, menşe, mahreç ve geleneksel ürün olarak tanımlanmış ve ürün durumuna göre de tescil edilmektedir. Coğrafi işaretler, ürünleri ayırt etmeye ve kullanıldıkları ürünleri farklılaştırmaya yarayan işaretlerdir.

Coğrafi işaretlerin tescilinde en temel amaç; o yöreye özgü doğal ya da insan faktörlerinden oluşan özelliklerin söz konusu ürüne kazandırdığı nitelik ve kalite itibari ile söz konusu bölge ürünlerinin benzer ürünlerden ayırt edilmesini sağlamaktır. Bir bakıma coğrafi işaretler, korumanın tescil ile sağlanmasını mümkün kılmaktadır. Coğrafi işaretler ile korunmuş ürünler, yerel üreticiler tarafından kalite ve güvenilirliği tescillenerek önemli bir pazarlama aracı haline gelmeye başlamıştır. Özellikle yerel üreticilerin, satışa yönelik üretim yapmaları konusunda cesaretlendirilmesi, daha kaliteli üretimde bulunmaları için teşvik aracı olarak kullanılması ve yerel dinamiklerin canlandırılması bakımından da önem taşımaktadır.

Giresun tombul fındığının, kendine özgü tadı, aroması, lezzeti ve vitamin/mineral değerleriyle hem Dünya’da, hem de ülkemizin farklı bölgelerinde yetiştiriciliği yapılan fındıklardan bariz şekilde farklı olduğu geçmişten beri dile getirilse de, S.S. Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Eylül-1979’da önemli bir karar alarak 1979 yılı ürünü alım sezonunda ilk defa Giresun tombul fındığına fiyat farkı uygulaması başlatmıştır.

Fiskobirlik, Ülkemizde henüz Coğrafi işaretli ürün kavramının çok az bilindiği dönemde, (keza Türk Patent Enstitüsü 1994 yılında kurulmuştur) Giresun tombul fındığına fiyat farkı uygulamasını başlattığında, bölgedeki coğrafi sınırlarını da belirlemeyi sağlamıştır. Bugünde Giresun tombul fındığı yetiştiriciliği yapılan alan tanımı korunmuştur.

Fiskobirlik’çe uygulamaya konulan bu pozitif fiyat farkının altında yatan asıl nedenin 1973 yılından günümüze kadar süregelen rekolte tespit çalışmalarıdır. Bu rekolte tespit çalışmalarında, sadece ürün üretim miktarının tespiti yanında, (fındık alan ve çiftçi kayıtları, karanfil/dölleme gelişimi, çotanak/meyve durumu, fındık zararlıları ve mücadelesi vs.) birçok bilimsel verilere de ulaşılarak istatistiki kayıtlar tutulmuştur. Keza, rekolte çalışmaları sonucunda toplanan numune fındıklara yapılan fiziksel/kimyasal analiz sonuçlarının bilimsel karşılaştırması da Giresun tombul fındığı’nın diğer fındık çeşitlerinden farklı olduğunu ispat etmiştir.

24 Haziran 1994 tarihinde, 544 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı, idari ve mali özerkliğe sahip Türk Patent Enstitüsü'nün (TPE) kurulması, sınaî mülkiyet hakları alanında bir dönüm noktası olmuştur. Enstitünün faaliyete başlamasından sonra, 24/6/1995 tarihli ve 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlüğe girmiş, bu KHK’yla birlikte Ülkemizde Coğrafi İşaretli Ürün kavramı yasal statüsüne kavuşmuştur.

Fiskobirlik, TPE tarafından yürürlüğe konulan KHK ve Yönetmelik hükümlerine göre, Giresun tombul fındığının Coğrafi İşaretli Ürün kapsamına alınması çalışmalarına 1998 yılında başlasa da, resmi anlamda dosyasını 18.09.2000 tarihinde (C.2000/009 başvuru numarasıyla) T.C Türk Patent Enstitüsüne teslim etmiş olup, TPE tarafından yapılan inceleme ve tetkikler neticesinde, 18.02.2001 tarihinde 31 tescil numarasıyla menşe sınıfında Giresun tombul fındığı tescillenmiştir.

Ülkemizde Coğrafi İşaretli Ürün kavramının gelişmesi, bilinçli tüketicinin bu ürünlere talebinin artması, Dünya ticaretinde tescilli ürün pazarının büyümesi, yereldeki ürünlerin korunması, küçük ölçekli çiftçilerin ürettiği ürünlerin markalaşması ve gelir düzeylerinin artırılması gibi nedenlerle, mevcut 555 Sayılı KHK’nın günün ihtiyaçlarını karşılamadığı düşünülerek 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu yürürlüğe girmiştir. 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte, hem Türk Patent Enstitüsü’nün yapısı ve işlevi, hem de birçok mevzuat ve yönetmeliklerde karşılaşılan sorunların çözülmesi,  Coğrafi İşaretli Ürünlerin önemini daha da artırmıştır.

Fiskobirlik, Yasal düzenlemelerde yapılan değişiklikler, günün ihtiyaç ve koşullarını da takip ederek tescilli Giresun tombul fındığında revizyon yapılması için, T.C. Türk Patent ve Marka Kurumuna müracaat etmiş ve anılan Kurumca yapılan müracaat uygun görülerek Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı (2018/43) Bülteninde yayımlanmıştır. Yapılan bu değişiklikle birlikte, Denetim Merci Komisyonu yeniden tanımlanmış ve yeni paydaş kuruluşların da katılımı sağlanmıştır.

Bilindiği üzere, Ülkemizde yetiştirilen kabuklu fındıklar, kaliteleri itibariyle Giresun ve Levant kalite olarak 2 grupta değerlendirilmektedir. Dünyanın en kaliteli fındığı olarakta bilinen Giresun kalite fındığı; kendisine özgü tadı, aroması, vitamin/mineral değerleri, yüksek yağ oranı değerleriyle de, sadece ülkemizde değil, Dünya piyasalarındaki mevcut fındık çeşitleri içerisinde de kalite ve şöhretini ispat etmiş bir ürünümüzdür.

S.S. FINDIK TARIM SATIŞ KOOPERATİFLERİ BİRLİĞİ,
Dünyanın en kaliteli fındığı olarak bilinen GİRESUN KALİTE fındıkları;

Giresun Tombul Fındığı 18.09.2000 tarihinden itibaren 31 numarayla, (başvuru C.2000/009 menşe kodunda)

Giresun Sivri Fındığı 22.10.2018  tarihinden itibaren 455 numarayla, (başvuru C 2018/201 menşe kodunda)

Giresun Kalınkara Fındığı/Giresun Karası C.2018/199 menşe kodunda 22.10.2018  tarihinden itibaren 456 numarayla, (başvuru C 2018/199 menşe kodunda)

T.C. Türk Patent ve Marka Kurumuna muhtelif tarihlerde müracaat etmiş ve Coğrafi İşaret Tescili gerçekleşmiştir.

Ülkemizde menşe koduyla tescillenen “Giresun tombul fındığı”nın ulusararası pazarda da hak ettiği değere ulaşması için, Avrupa Birliği Coğrafi İşaret Komisyonuna tescil başvurusu yapılmış olup, 26.04.2018 tarih ve PDO-TR-02419 referans numarasıyla kayıt altına alınmıştır. Giresun tombul fındığı, Türkiye’den AB’ye tescile müracaat eden (Şubat-2019) 16 ürün arasında yerini almış olup, tescil cevabı beklenmektedir. (http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/appliedName.html?denominationId=21472)

Bugün itibariyle, GİRESUN KALİTE (Tombul, Sivri, Kalınkara/Kara) FINDIKLAR Denetim Mercii Yürütme Kurulu, Fiskobirlik, Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Giresun Ticaret Borsası ve Giresun Üniversitesi kurumlarından oluşan denetim elemanlarından oluşmaktadır. Denetim Mercii Yürütme Kurulu, 21.02.2019 tarihinde yapmış olduğu ilk toplantıyla birlikte fiilen görevine başlamış olup, yasal statüde denetim ve yürütme faaliyetlerini yürütmektedir.   

---